De Russische componist Modest Mussorgsky schreef Pictures at an Exhibition in 1874, kort na het overlijden van zijn vriend, architect en schilder Viktor Hartmann. Beide kunstenaars vonden elkaar in hun zoektocht naar vernieuwing binnen de krijtlijnen van het Russisch nationalisme. Na een bezoek aan een herdenkingstentoonstelling met Hartmanns werk besloot Mussorgsky om zijn wandeling langs de vele schilderijen vorm te geven in een muzikale compositie: "Hartman laat me niet los. Het concept en de klanken hangen in de lucht. Ik ben ze aan het opnemen, en ik ben zo opgewonden dat ik amper iets op papier kan noteren. De tussenstukken, die ik ‘promenades’ noem, zijn goed. Ik wil het zo snel en zo goed mogelijk afwerken. Tot nu toe is het allemaal erg geslaagd."
Modest Mussorgsky's Pictures at an Exhibition live in de concertzaal met Brussels Philharmonic onder leiding van Elias Grandy op 25 en 26 oktober in Flagey
[info & tickets: avondconcert]
[info & tickets: matinée]
[lees ook: programmatoelichting]
[ontdek ook: podcast Houston Symphony]
[ontdek ook: Close Encounters]
In de pianosuite hoor je Mussorgsky als het ware langs tien kunstwerken lopen. Van een boosaardige dwerg of spelende kinderen in de Parijse Tuilerieën tot de machtige stadspoort van Kiev; allemaal passeren ze de revue in een tot de verbeelding sprekende klanktaal. De suite opent met een 'Promenade' die uitbeeldt hoe de bezoeker door het museum kuiert. Het thema keert tussen elke verklanking van een schilderij terug in een lichte variatie, als leidmotief tussen de verschillende delen.
Pictures at an Exhibition was oorspronkelijk een tiendelige pianosuite. In 1922 kwam dirigent Serge Koussevitzky bij Maurice Ravel aankloppen om een bewerking voor symfonisch orkest te voorzien van de toen nog onbekende Schilderijententoonstelling van Mussorgsky. Ravel wist al die verschillende sferen in zijn orkestratie perfect over te brengen naar een modern orkest, weliswaar niet zonder er zijn eigen stempel op te drukken.
Pictures at an Exhibition is zo uitgegroeid tot het razendpopulaire orkeststuk dat we vandaag kennen.
werken van Viktor Hartmann in chronologische volgorde
1/ Een klok in de vorm van de hut van Baba Jaga
2/ De grote poort van Kiev
3/ Ballet van de kuikens in de dop
Modest Mussorgsky, Maurice Ravel en Paul Dukas. De eerste laat zich inspireren door schilderijen, de tweede door befaamde sprookjesverhalen en de derde legt zijn oor te luister bij de poëzie van Goethe.
Modest Mussorgsky en Paul Dukas schreven uiterst beeldrijke muziek, bevolkt door feeërieke karakters die we allemaal kennen: een tovenaarsleerling (met grote ronde oren) maar ook ‘kabouters op kromme benen’ en de Slavische folklorefiguur Baba Jaga. De componisten weten hen te schetsen met een kinderlijke ongereptheid en caleidoscopische orkestkleuren. Geen Disney-animatiefilms meer nodig, wanneer de personages zo in je oren tot leven komen.
Volg de repetitie vanop een wel erg speciale plek: de stalles op het podium van Studio 4. Praat na met iemand van op of achter het podium: de dirigent of de solist, een van onze musici, of iemand van het productieteam. Wat er wordt gerepeteerd, hoe het zal verlopen, met wie je nadien een praatje maakt: dat kunnen we je nu nog niet zeggen - het repetitieproces laat zich niet voorspellen. Maar dat je in het hart van onze symfonische wereld komt, dat staat vast!