Het analoog fotograferen, inclusief het ambacht van negatieven ontwikkelen en afdrukken maken, is in de huidige digitale wereld een behoorlijke heldendaad. Wij vroegen fotograaf Lars Bauwens om de concertavond rond Ein Heldenleben te documenteren - analoog - en vroegen hem ook waar die liefde vandaan komt.
Lars Bauwens: "Ik heb de liefde voor analoog fotograferen ontdekt toen ik 2 jaar geleden een hoop filmrolletjes - die ik de jaren ervoor random had gebruikt - liet ontwikkelen. Toen ik de foto’s terugkreeg, zag ik het resultaat van die oude random memories… Het duurde niet lang of ik had weer tig rolletjes besteld, en alles gekocht om de foto's zelf te ontwikkelen en af te drukken."
"Bij een opdracht als deze voor Brussels Philharmonic is het een beetje zoeken: leg ik mijn vertrouwen in oude vervallen rolletjes met veel karakter en een zwaar uitgesproken grain, of kies ik voor moderne rolletjes die ook heel wat mogelijkheden geven? Gelukkig hoef ik niet te kiezen: het grote voordeel aan analoge fotografie is dat heel wat camera’s zeer goedkoop zijn. Op die manier kan ik werken met een aantal verschillende camera’s, ander rolletjes en andere karakters, wat mij meer artistieke vrijheid geeft."
Door te veel digitale fotografie-opdrachten raakte ik mijn camera bijna niet meer aan voor mijn eigen plezier. Ik was een deel van mijn creativiteit verloren, maar die kwam terug door analoog te gaan werken. De magie die je ervaart als je een pas ontwikkeld filmrolletje uit de ontwikkelingstank ziet komen is ongeëvenaard. Ook het feit dat je heel wat stappen moet doorlopen voor je uiteindelijk, pas op het allerlaatste moment, je resultaat kan zien, maakt het niet alleen leuk maar zelfs een beetje verslavend!
Durven experimenteren met de mogelijkheden die vrij uniek zijn bij analoge fotografie is heerlijk: multiple exposures, ‘film soup', push en pull processing, cross processing, expired rolletjes uit de jaren ‘50, ‘60, ‘70. Ik stond versteld van wat ik allemaal kon uitproberen, met vele mislukte pogingen ook natuurlijk. Ik leerde een hoop nieuwe dingen die ik bij digitaal fotograferen was verleerd of nooit zou zijn tegengekomen.
De technologie staat niet stil, en dat geldt zeker bij optica waardoor cameralenzen tegenwoordig ultra scherp zijn met bijna geen lensfouten. Maar, net zoals bij analoge versus digitale muziek, zijn die imperfecties soms net datgene waar een artiest naar op zoek is. De foutjes, de kraakjes, de korrel, de onscherpte, het stof, de flairs, de kleuren, de bokeh. Daarom gebruik ik vooral camera’s uit de jaren ‘60 en ‘70; toen alles nog lekker mechanisch was!
Ik vind mezelf een vrij technische creatieveling waardoor ik het digitale wat beu werd na een tijd - omdat het altijd gewoon ‘in orde’ was of technisch ‘oké’. De analoge keuze heeft me getoond dat ik niet alles op voorhand kan en hoef te weten, en door dat los te laten en te experimenteren krijg je soms verrassende resultaten.
Als je bijvoorbeeld een filmrolletje een dag in citroensap legt en dan een maand laat drogen vooraleer je het ontwikkelt, krijg je resultaten die je nooit zelf had kunnen bedenken. Dat noem ik pre-processing, wat bij analoog fotograferen bijna altijd nodig is. Je filmrolletje bepaalt de kleuren, contrasten, korrel van de foto - maar je kan er nog meer mee experimenteren, nog meer pre-processen.
Het verplicht je ook je neer te leggen bij het resultaat: want achteraf kan je er niets meer aan veranderen. Het is minder technisch, minder ‘perfect’, maar net daar zit soms de schoonheid in.
Sinds 2021, werkt Brussels Philharmonic op en rond het podium samen met het hedendaagse muziekensemble Ictus. Voor Ein Heldenleben, verzorgt Jean-Luc Plouvier van Ictus dramaturgische context: speciaal voor dit concert, dat zich richt op Richard Strauss en het thema (anti)helden om, maakte hij een unieke cover van Laurie Anderson's wereldhit O Superman.
Een held: wat betekent dat eigenlijk? Wie is een held, wat maakt een held, wie kan een held zijn - of worden? Is een held trouwens altijd heldhaftig? Mag een held ook kleine kantjes hebben, menselijke foutjes maken? En mag je jezelf een held noemen, of is dat verwaand?
Samen met een multidisciplinair team kijkt Brussels Philharmonic, naar aanleiding van het concert Ein Heldenleben, vanuit verschillende perspectieven naar het concept ‘held’: de helden die Strauss muzikaal ten tonele voert zijn immers niet meer de helden die wij vandaag bewonderen - of toch?
Helden tonen zich in vele gedaantes - in het echte leven maar ook in de kunst. Richard Strauss voerde in zijn symfonische gedichten uiteenlopende helden ten tonele, en twee daarvan komen in dit programma - dankzij Strauss’ indrukwekkende orkestwerk - als in een film tot leven.
met KAZUSHI ONO dirigent