De sciencefictionklassieker van Stanley Kubrick volgt een menselijke ruimtemissie naar Jupiter, tot boordcomputer HAL de boel overneemt. Het meesterwerk heeft de look and feel van het genre bepaald, maar ook op muzikaal vlak laat de regisseur zich leiden door de avant-gardisten. Zo wil hij per se het stuk Lux Aeterna van György Ligeti in zijn film, maar ook klassieke werken als Also sprach Zarathustra van Richard Strauss en An der schönen, blauen Donau van Johann Strauss II krijgen hier een nieuwe betekenis.
Mon Oncle is een psychedelische trip op zoek naar menselijke zwakheid en tegelijk is het een kritiek op het globalistische consumentisme in de jaren 1950. Regisseur Jacques Tati doet dat met veel gevoel voor humor, om zo de decadentie, moderniteit en hebzucht in het naoorlogse Frankrijk aan de kaak te stellen. Zo krijgen de al dan niet nuttige hebbedingen in het huishouden van Madame Arpel een belangrijke bijrol. Zeker als die bezittingen toch niet gelukkig maakt.
De Belgische Chantal Akerman is een van de toonaangevende feministische filmmakers van de jaren 1970. Haar film Jeanne Dielman, 23, quai du Commerce, 1080 Bruxelles wordt in 2022 door het vakblad Sight and Sound van het Brits filminstituut uitgeroepen tot ‘the greatest film of all time’. Jeanne Dielman, een jonge weduwe, leeft samen met haar zoon Sylvain volgens een wel zeer vast stramien: terwijl de jongen op school zit zorgt zij op routineuze wijze voor de flat. Elke handeling wordt uitvoerig getoond in al haar beklemmende routine.
kijk op Sooner
kijk op Avila Film
kijk op Amazon
kijk op Apple TV
Battleship Potemkin van Sovjetregisseur Sergei Eisenstein wordt beschouwd als een van de grootste stomme films aller tijden. De film is een eerbetoon aan de bemanning van het Russische slagschip Potemkin die in 1905 in opstand kwamen en daarmee de Russische Revolutie ontketenen. Ja, de film is slimme propaganda. Maar het pioniert ook op vlak van montage, zoals de trappenscène, waarin Eisenstein close-upbeelden van slachtoffers op de Odessa-trappen afwisselt met de gewelddadige acties van de tsaristische soldaten die op de trappen plaatsvinden.
Het is deze nouvelle vague-film die regisseur Jean-Luc Godard op de kaart zet. Daarin speelt Jean-Paul Belmondo een autodief die een agent vermoordt, een misdaad die Godard in beeld brengt met een geïmproviseerde manier van filmen en acteren. Maar ook met jumpshots, waarvoor hij beelden na elkaar monteert alsof het een collage is. De muziek is geschreven door de Franse jazzmuziant Martial Solal. Hij varieert op terugkerende motieven, gespeeld door koper en piano, die soms onheilspellend en dan weer subtiel en romantisch klinken.
David Lynch is misschien wel de meest beruchte avant-gardefilmmaker en Eraserhead is dé film die hem die status gaf. Die gaat over Henry Spencer, een man die al sinds zijn kindertijd aan nachtmerries lijdt. Om zich daarvan te bevrijden, wendt hij zich tot zijn verbeelding. Het is een bizarre verkenning van de vreemde manieren waarop onze innerlijke zorgen zich kunnen manifesteren en ons onderbewustzijn kunnen besmetten. Al kan elke kijker er ook een compleet andere interpretatie aan geven.