Nikolai Zverev

De Russische compositiestijl van Sergei Rachmaninov werd sterk gefundeerd tijdens zijn opleiding bij de gerenommeerde maar strenge pianodocent Nikolai Zverev (1833-1893). In 1885 was hij een van de drie leerlingen die bij de docent inwoonde, onder de voorwaarde dat hij hun levens en interesses mocht superviseren terwijl ze de pianolessen bij hem aan het Conservatorium volgden. Dagelijks moesten de leerlingen van Zverev drie uur repeteren:

“De repetitie begon om 6 uur ‘s ochtends. We stonden beurtelings op om dat tijdstip. Geen enkel excuus was ooit toegestaan - of een leerling nu de avond ervoor naar een toneelstuk of een concert was geweest, of pas om 2 uur ‘s nachts naar bed was gegaan - niets kon dat schema veranderen: degene wiens beurt het was om om 6 uur te beginnen zou opstaan en zich naar de piano slepen. En ‘O wee’ als er enige slaperigheid in zijn spel te merken was; Zverev zou binnenvallen als een angstaanjagende verschijning in ondergoed, met een vreselijke schreeuw en soms een harde klap. De slaperige leerling zou meteen wakker worden en met hernieuwde aandacht spelen,” getuigt Motya Pressman, een van de leerlingen van Zverev.

Zverev doceerde zijn studenten niet enkel aan het klavier maar stoomde hen ook klaar binnen het professionele muziekleven van het toenmalige Moskou.

"Op zondagen veranderde Zverev zijn huis van wat een muzikaal gevangenis zou kunnen genoemd worden tot een muzikaal paradijs, dan hield hij 's Middags en 's avonds open huis voor de grootste figuren in de Moskouse muziekwereld. Tchaikovsky, Taneyev, Arensky, Safonov, Siloti, evenals universiteitsprofessoren, advocaten en acteurs, zouden langskomen, en de uren vlogen voorbij met gesprekken en muziek. Wat heerlijk was voor ons op deze zondagen was dat Zverev geen van de grote musici toestond om de piano aan te raken, tenzij ter verklaring of beoordeling. Wij, niet zij, waren de solisten op deze gelegenheden. Onze impromptu optredens waren Zverevs grootste vreugde. Het maakte niet uit wat we speelden, zijn oordeel was altijd 'Prachtig! Goed gedaan! Uitstekend!' Hij liet ons spelen wat we maar wilden, en riep zijn gasten op om zijn mening over ons te bevestigen."

met twee voeten in de Russische traditie

Rachmaninov stond al vroeg met beide voeten in het Russische muziekleven. In die zin moet zeker ook het nalatenschap van landgenoot Nikolai Rimsky-Korsakov (1844-1908) benoemd worden. Rimsky-Korsakov behoorde tot Het Machtige Hoopje, een groepering van vijf componisten die een eigen nationale muziektaal nastreefde, met de Russische volksmuziek als belangrijkste inspiratiebron. Rachmaninov was het echter niet altijd eens met diens strikte ‘Russische’ stijl. Scheherazade is doordrenkt van dat Russische oriëntalisme - maar toch koos Rachmaninov het werk voor één van zijn opnames op pianorol voor de American Piano Company, nog steeds online te beluisteren. “Toen ik na de bolsjewistische revolutie mijn thuis en mijn geliefde Rusland moest verlaten, mocht ik voor mijn gezin van vier slechts 500 roebel per persoon meenemen, en van alle muziek die ik bezat, koos ik ervoor om enkel de partituur van Rimski's Coq d'Or mee te nemen.” (fragment uit het interview ‘Rachmaninoff is Reminiscent’ in The Musical Observer van 1 mei 1927).