Van de klankwolken van Brahms naar de klankvisioenen van Scriabin: beide componisten houden nog vast aan de klassieke structuren, maar laten die ook los. Brahms schrijft een symfonisch concerto voor viool, Scriabin creëert zijn mystieke akkoord.

-----

Bevrijd van heel wat angsten na het positieve onthaal van zijn Tweede Symfonie begint Brahms aan zijn Vioolconcerto, opgedragen aan de virtuoos Joseph Joachim. Die geeft Brahms tips en advies doorheen het compositieproces, maar Brahms past ze maar mondjesmaat toe. Hij bewandelt zijn eigen pad, en schrijft een bijna symfonisch concerto waarin het aandeel van het orkest niet onderdoet voor dat van de normale hoofdrolspeler, de viool. Na de eerste uitvoeringen werd zelfs gefluisterd dat het ‘een concerto tegen, niet voor de viool’ was.

“Le divin poème staat voor de groei van de menselijke geest wanneer deze wordt bevrijd van legendes en mysteries, door het pantheïsme heen gaat en uiteindelijk zijn vrijheid en eenheid met het universum bereikt", schreef Alexander Scriabin bij de première van zijn Derde Symfonie. Hij laat de vertrouwde traditie van de klassieke symfonieën nog niet helemaal los, maar kijkt toch al vooruit naar de gedurfde klankvisioenen van zijn latere werk. De finale markeerde een belangrijk moment in zijn ontwikkeling als componist: "Dit is de eerste keer dat ik licht in de muziek vond... de eerste keer dat ik een roes voelde, een ontsnapping, de ademloosheid van geluk kende".